U VHUYELELA MUSHUMONI KANA TSHIKOLONI
Ni nga kha ḓi ṱoḓa u bvela phanḓa ni tshi mamisa ngeno ni tshi khou ḓi ya mushumoni kana tshikoloni nga ṅwambo wa zwiitisi zwinzhi: mikando ndi zwiḽiwa zwavhuḓi vhukuma zwa ṅwana waṋu, zwi tsireledza ṅwana kha malwadze nahone nḓila ya u khwaṱhisa vhushaka musi ni tshi vhuya hayani.
Mulayo wa Nḓowelo Yavhuḓi wa Afurika Tshipembe wa malugana na Tsireledzo ya Vhashumi tshifhingani tsha Vhuimana na nga Murahu ha u Bebiwa ha Ṅwana[1] u ni khwaṱhisedza uri ni ḓo ṋewa tshifhinga tsha u awela tsha u mamisa lwa mimunithi ya 30 luvhili nga ḓuvha, uri ni mamise kana u hamulela mikando kha tshiṅwe tshithu ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa mushumo, lwa miṅwedzi ya rathi ya u thoma vhutshiloni ha ṅwana. Vhomme vha mamisaho vhane vha shuma vha dzhia maḓuvha maṱuku a vhuawelo u itela u ṱhogomela vhana vhavho vha lwalaho.
FHETHU HUNE NA NGA HAMULELA HONE MIKANDO MUSI NI MUSHUMONI KANA TSHIKOLONI
Naa hu na fhethu ho dzumbamaho hu re na vothi ḽine na nga ḽi khiṋa? Arali hu si na, ni nga ḓa na tshitsiro kana na ambara tshithu tsha u mamisa tshine na nga kona u fukedza ḓamu musi ni tshi khou hamula mikando.
Naa hu na furidzhi ine na nga kona u vhulunga mikando? Arali hu si na, ni ḓo tea u ḓa na cooler yaṋu na magwada a aisi.
Vhaṅwe vhomme vha shumisa tshifhinga tshavho tsha zwiḽiwa zwa nga masiari kana tsha tie u katela na zwifhinga zwa u mamisa zwo ṋewaho nga Mulayo wa Nḓowelo Yavhuḓi wa Afurika Tshipembe.[1]
MIKANDO MINGAFHANI
Ni nga kha ḓi sia mikando ya milimithara dzi ṱoḓaho u vha 30 u ya kha 40 awara iṅwe na iṅwe musi ni siho tsini na ṅwana waṋu. Nga tshiṅwe tshifhinga ṅwana a nga kha ḓi ṱoḓa mikando minzhi tshifhingani tsha musi ṅwana a tshi khou aluwa nga u ṱavhanya.
U VHULUNGA MIKANDO YAṊU
Vhomme vhanzhi vha hamula mikando mushumoni ṋamusi uri vha i siele ṅwana matshelo.
Maboḓelo ndi avhuḓi, a nga shumiswa lunzhi-lunzhi. Ṅwana o bebwaho nga tshifhinga tsho teaho a re na mutakalo wavhuḓi u fanela u ṱambiswa nga madi a dudelaho na tshisibe.
Vheani mikando yaṋu fhethu hune ya ḓo dzula i tshi khou rothola arali ni sa ḓo i shumisa kha awara dzi si gathi dzi tevhelaho.
Arali ni tshi khou vhulunga mikando ine na ḓo i shumisa ngavhuya, ni nga i ṱanganya na miṅwe musi i tshi vho rothola nga nḓila i fanaho.
Vhulungani mikando nga zwikalo zwiṱuku zwa milimithara dza 60 u ya kha 100 u itela uri hu sa vhe na ine ya tambisea.
MAḒUVHA A U THOMA NI TSHI VHUYELELA MUSHUMONI
Ni ḓo ṱuvha ṅwana waṋu na ene u ḓo ni ṱuvha. Ḓiṋeeni tshifhinga tsha u mu mamisa nga matsheloni ni sa athu ṱuwa.
Ambani na muṱhogomeli wa ṅwana waṋu nga ha mikando ye na i sia na nḓila ine ṅwana waṋu a fanela u mamiswa ngayo (sa tsumbo, nga boḓelo kana khapu ya pulasiṱiki).
Vheani tshifanyiso tsha ṅwana waṋu mushumoni tshine na ḓo ita ni tshi tshi sedza kana tshiambaro tshawe tshine na ḓo tshi nukhedza musi ni tshi khou hamula mikando.
Ambarani hemmbe i sa ni manyi kana i re na gunubu nga phanḓa uri zwi ni lelutshele u hamula mikando.
Ṅwana waṋu a nga kha ḓi ṱoḓa u mama lunzhi vhusiku u itela zwifhinga zwe na vha ni siho. Vhomme vhanzhi vha eḓedza ṅwana nga tsini uri vha kone u awela. Musi ṅwana a tshi mama lunzhi, ni ḓo vha na mikando minzhi.
U SHUMISA MIKANDO YAṊU
Vhaṅwe vhana a vha na thaidzo ya u mama mikando i rotholaho kana ni nga longela tshithu tshi re na mikando kha tshigoḓelo tshi re na maḓi a fhisaho. Ni songo dudedza mikando nga tshiṱofu kana nga microwave.
Ni nga ṋea ṅwana mikando yo salaho musi ni tshi mu ḽisa lu tevhelaho.
Arali mikando yo no vha gwada ḽa aisi, ni songo tsha dovha na i xwatudza arali ya vhuya ya ṋoka, ni i shumise hu sa athu pfuka awara dza 24.
Mikando yo vhewaho kha cooler i re na magwada a aisi i nga shumiswa hu sa athu pfuka awara dza 24.
Mikando yo vhewaho nga murahu furidzhini i nga shumiswa hu sa athu pfuka maḓuvha a 3 u ya kha 8.
Mikando yo vhewaho kha bogisi ḽa aisi ḽa furidzhi i nga shumiswa hu sa athu fhela vhege mbili.
REFERENCES
[1] The Basic Conditions of Employment Act (BCEA) of South Africa
- https://www.gov.za/documents/basic-conditions-employment-act
and
The “Code of Good Practice on the Protection of Employees during Pregnancy and after the Birth of a Child” COGP)