KU VELEKA NO AN’WISA 

Ku an’wisa i nchumu lowu nga toloveleka, kambe swi nga ha teka nkarhi leswaku wena ni n’wana wawena mi swi dyondza.
 

TSHAMISEKA.

Endla leswaku xiphemu xa le mahlweni xa miri wa n’wana wawena xi khumba xiphemu xa miri wawena xa le mahlweni

Endla leswaku nhlungu yawena yi khumba nhompfu ya n’wana. Leswi swi endla leswaku n’wana a pfula swinene nomu. Tshineta n’wana ekusuhi swinene nawena leswaku a nghenisa nomu hikwawo eveleni rawena.

A wu fanelanga u twa kuvava loko u an’wisa.
 

U NGA HLWELI KU AN’WISA NASWONA U SWI ENDLA KOTALA.

Emasikwini mangari mangani yosungula miri wawena wu humesa “mafi yo sungula” yo tsindziyela lama vuriwaka kholosituramu.

Kholosituramu yi sirhelela n’wana eka mavabyi naswona yi huma katsongo.

Tlakula n’wana u n’wi veka exifuveni xawena, u khumbanisa nhlonge yawena ni yayena. Leswi swi nga pfuna n’wana leswaku a an’wa kahle.

Endla leswaku n’wana wawena a an’wa ka 10 kumbe kotala eka tiawara ta 24.

U nga endla leswaku ku an’wisa nivusiku swi olova hi ku n’wi lata ekusuhi.

Loko u an’wisa n’wana wawena kotala, u tava ni mafi yotala. 

Hakanyingi n’wana u ta an’wa vele rosungula, ivi a tshika loko a xurhile.

N’wi nyike vele ravumbirhi. U ta ri an’wa loko a ha lava mafi yan’wana.

 

XANA N’WANA U NI NDLALA?

Loko n’wana a sungula ku nga ha tshamiseki, a tshukatshukisa miri naswona a mama swibakele swayena, n’wi nyike vele rawena.

An’wisa n’wana wawena a nga si sungula kurila – loko a rila swi vula leswaku u ni ndlala.

Swi nga ha laveka leswaku n’wana a an’wisiwa hi mikarhi yo hambanahambana hisiku, ngopfungopfu nimadyambu. Xivangelo xakona hileswaku ku an’wisa a hi mhaka yo kuma swakudya ntsena. Swi sirhelela n’wana wawena eka mavabyi ni ku n’wi endla a titwa a sirhelelekile.

Masiku man’wana u ta kuma leswaku n’wana wawena u lava ku an’wa kotala. Leswi swi tolovelekile – masiku ma nge fani hi ku helela. Ni vanhu lavakulu va dya ni ku nwa hi tindlela to hambana mikarhi hikwayo.

 

XANA N’WANA U KUMA MAFI LAMA ANELEKE?

U fanele u swi kota ku vona ni ku twa n’wana wawena a mita loko a ri eku an’weni.

Endzhaku ka vhiki rosungula, malerhi manharhu lama u nga ta ma cinca ya fanele ya va ni mahuma ya xitshopana naswona u fanele u cinca malerhi ya ntsevu lama nga ni mutsakamiso siku rin’wana ni rin’wana.

N’wana u fanele a tlhelela eka ntiko wa mbeleko hi masiku ya 7 ku ya eka 14 endzhaku ko velekiwa.

Vana lava nga kumiki mafi lama aneleke, va nga ha pfumala ntamu, ngopfungopfu loko va tshama va khamiwile hi mikumba. Loko u vilela, n’wi humese eka mikumba u khumbanisa nhlonge yawena ni yayena. Leswi swi ta endla leswaku a an’wa kahle naswona a va ni miri.

Loko n’wana a nga an’wi kahle, u nga n’wi kamela mafi, u n’wi nyika hi xilepulana kumbe hi khapu ya pulasitiki.

 

XANA N’WANA U FANELE A NYIKIWA MATI KUMBE SWAKUDYA SWIN’WANA?

N’wana wawena u ta nwa mati kumbe ku dya swakudya swin’wana endzhaku ka tin’hweti ta ntsevu. Loko u nyika n’wana mati swi nga n’wi endla leswaku a nga an’wi ngopfu. Loko n’wana a nga an’wi, mafi yawena ya ta hunguteka.