KU TLHELELA ENTIRHWENI KUMBE EXIKOLWENI
U nga ha navela ku ya emahlweni u an’wisa hala tlhelo u ri karhi u ya entirhweni kumbe exikolweni hikwalaho ka swivangelo swotala: mafi i swakudya swa kahle swinene wa n’wana wawena, swi sirhelela n’wana eka mavabyi naswona i ndlela yo va ni vuxaka loko u vuya ekaya.
Nawu wa Mukhuva Lowunene wa Afrika-Dzonga emhakeni ya Nsirhelelo wa Vatirhi enkarhini wa Vuimani ni le Ndzhaku ko Velekiwa ka N’wana[1] wu tiyisekisa leswaku u ta nyikiwa nkarhi wo wisa wa 30 wa timinete kambirhi hisiku, leswaku u an’wisa kumbe ku kama mafi siku rin’wana ni rin’wana ra ntirho, eka tin’hweti to sungula ta ntsevu evuton’wini bya n’wana. Vamanana lava an’wisaka lava tirhaka va teka nkarhi wutsongo wo khathalela vana lava vabyaka.
NDHAWU LEYI U NGA KAMELAKA EKA YONA ENTIRHWENI KUMBE EXIKOLWENI
Xana ku ni ndhawu leyi tumbeleke leyi nga ni rivanti leri nga lotleriwaka? Loko swi nga ri tano, u nga ta ni xisivi kumbe u ambala nchumu lowu nga ta funengeta vele loku uri karhi u kama mafi.
Xana ku ni xigwitsirisi lexi u nga hlayisaka eka xona mafi? Loko swi nga ri tano, swi ta lava u ta ni cooler leyi nga ni maribye ya ayisi.
Vamanana van’wana va tirhisa nkarhi wo wisa wa swakudya swa nhlikanhi kumbe wa tiya xikan’we ni mikarhi yo an’wisa leyi nga nyikiwa hi Nawu wa Mukhuva Lowunene wa Afrika-Dzonga.[1]
MPIMO WA MAFI
U nga ha siya kwalomu ka 30 ku ya eka 40 wa timililitara ta mafi loko u nga ri ekusuhi ni n’wana wawena. Mikarhi yin’wana n’wana a nga ha lava mafi yotala enkarhini lowu a kulaka hi xihatla.
KU HLAYISA MAFI YAWENA
Vamanana votala va kama mafi entirhweni namuntlha leswaku va ma siyela n’wana mundzuku.
Mabodlhela ma kahle naswona ma nga tirhisiwa kotala. N’wana loyi a nga velekiwa hi nkarhi lowu faneleke la nga rihanyo lerinene u fanele a hlambisiwa hi mati yo kufumela ni xisibi.
Veka mafi yawena lomu ma nga tshama ma ri karhi ya titimela loko ku ri ku u nge ma tirhisi eka tiawara tingari tingani leti landzelaka.
Loko u hlayisa mafi leswaku u ma tirhisa endzhaku, u nga ma hlanganisa ni man’wana loko ma titimela hi ndlela leyi fanaka.
Hlayisa mafi hi mpimo lowutsongo wa 60 ku ya eka 100 wa timililitara ku papalata leswaku ma nga tlangiseki.
MASIKU YOSUNGULA LOKO U TLHELA ENTIRHWENI
U ta khumbuka n’wana wawena na yena u ta ku khumbuka. Tinyike nkarhi wo n’wi an’wisa nimpundzu u nga si famba.
Vulavula ni muhlayisi wa n’wana hi ta ku siya mafi ni ndlela leyi n’wana wawena a faneleke a an’wisiwa hayona (Hi xikombiso, hi bodlhela kumbe khapu ya pulasitiki).
Veka xifaniso xa n’wana wawena entirhweni lexi u nga ta pfa u xi nyanga kumbe xiambalo xokarhi leswaku u pfa u xi nun’hwetela loko u ri karhi u kama mafi.
Ambala hembe leyi nga ku manyiki kumbe leyi nga ni tikunupu emahlweni leswaku swi ku olovela ku kama mafi.
N’wana wawena a nga ha an’wa kotala nivusiku leswaku a siva nkarhi lowu a mi nga ri swin’we. Vamanana votala va lata vana vavona ekusuhi leswaku va kota ku wisa. Loko n’wana a an’wa kotala loko mi ri swin’we, u ta va ni mafi yotala.
KU TIRHISA MAFI YAWENA
Vana van’wana a va na xiphiqo xo nwa mafi yo titimela kumbexana u nga nghenisa nchumu lowu nga ni mafi eka xindhichana xa mati yohisa. U nga kufumeti mafi hi xitofu kumbe microwave.
U nga nyika n’wana mafi lama nga sala loko u n’wi dyisa enkarhini lowu taka.
Loku ku ri ku mafi a ma gwitsirile, u nga ha tlheli u ma gwitsila loko ma n’wokile, ma tirhise ku nga si hundza 24 wa tiawara.
Mafi lama nga vekiwa eka cooler leyi nga ni maribye ya tiayisi ma nga tirhisiwa ku nga si hundza 24 wa tiawara.
Mafi lama nga vekiwa endzhaku ka xigwitsirisi ma nga ha tirhisiwa ku nga si hundza 3 ku ya eka 8 wa masiku.
Mafi lama nga vekiwa eka bokisi ra tiayisi ra xigwitsirisi ma nga ha tirhisiwa ku nga si hundza mavhiki mambirhi.
REFERENCES
[1] The Basic Conditions of Employment Act (BCEA) of South Africa
- https://www.gov.za/documents/basic-conditions-employment-act
and
The “Code of Good Practice on the Protection of Employees during Pregnancy and after the Birth of a Child” COGP)