HIV na u Mamisa | La Leche League SA

HIV NA U MAMISA

Tshitzhili phenyamaswole a muvhili (HIV) ndi vhulwadze ha ndonde-ndonde, u fana na ha swigiri kana mutsiko muhulwane wa malofha.

Ndi zwa ndeme vhukuma uri vhathu vhoṱhe vha re na HIV vha nwe mishonga yavho ya anthirithirovairaḽa (ARVs) ḓuvha na ḓuvha.

HIV NA VHUIMANA

Ndi zwa ndeme:

U nwa Dzi-ARV dzaṋu nga ho teaho.
U vhudza muṋetshedzi waṋu wa ndondolo ya zwa mutakalo arali ni na thaidzo ya u dzi nwa.
U ya kha nyendo DZOṰHE dza kiliniki dza nga phanḓa ha u beba.
U itwa ndingo dza malofha tshifhinga tshoṱhe u ṱola uri Dzi-ARV dzi khou fhungudza muelo wa tshitzhili malofhani (<50c/ml).

Hezwi zwi ḓo tsireledza ṅwana waṋu uri a sa kavhiwe nga HIV. Ṅwana waṋu u ḓo dovha a ṋewa Dzi-ARV musi a tshi bebwa u thivhela HIV.[1]

Vhana vha fhiraho phesenthe dza 99 vhane vha bebwa nga vhomme vha re na HIV a vha vhi na HIV.[1]

MUSI ṄWANA O NO BEBWA

Dzulani ni tshi kwamana lukanda na ṅwana waṋu tshifhinga tshilapfu nga hune zwa konadzea ngaho. U kwamana lukanda zwi thusa kha u mamisa nahone zwi ita uri ṅwana uri a si onde nga maanḓa, a farwa nga vhulwadze ha dzhondisi.

U MAMISA MUSI NI NA HIV

U mamisa vhana mikando fhedzi zwi vha tsireledza kha u pfukiselwa tshitzhili tsha HIV, zwa ita uri ṅwana waṋu a vhe na mutakalo wavhuḓi.[2]
U mamisa ṅwana mikando fhedzi kha miṅwedzi ya u thoma ya rathi zwi amba uri ṅwana ha ḽi kana u nwa tshithu nga nnḓa ha u wana mikando. Zwiṅwe zwithu – maḓi, tie, mafhi a luvhanda, zwiḽiwa – zwi nga ita uri a vhe khomboni ya u kavhiwa nga tshitzhili tsha HIV na maṅwe malwadze.
Naho zwo ralo, arali ni tshi ṋea ṅwana waṋu mafhi a luvhanda na mikando a zwi ambi uri ni tea u litsha u mu mamisa ngauri ni nwa Dzi-ARV ḓuvha na ḓuvha nahone ni si na tshitzhili kha malofha.[1][2]
Hu themendelwa uri ni mamise ṅwana lwa miṅwaha mivhili na u fhira.
Naho na nga mamisa lwa tshifhinga tshiṱuku, zwi khwine u fhira u sa mamisa na luthihi.[2]

NDI ḒO ITA MINI ARALI NDA FHAMBANYWA NA ṄWANA’NGA?

Arali na lwala kana zwa ṱoḓea uri ni ye vhuongeloni, humbelani u ṱuwa na ṅwana waṋu. Kana ni hamulele mikando kha tshiṅwe tshithu u itela ṅwana na u itela uri maḓamu a sa zwimbe nga mikando. Vhudzani muṋetshedzi waṋu wa ndondolo ya zwa mutakalo uri ni khou mamisa.

NDI ḒO ITA MINI ARALI NA ṄWANA’NGA E NA HIV?

Vhana vha re fhasi ha phesenthe nthihi vhane vha bebwa nga vhomme vha re na HIV vha ḓo kavhiwa nga HIV. Arali ha wanala uri ṅwana waṋu u na HIV, a HU NA tshiitisi tsha uri ni litshe u mu mamisa. U mamisa lwa miṅwaha mivhili na u fhira zwi khwine kha ṅwana o kavhiwaho nga HIV siani ḽa mutakalo, pfushi na vhutshilo hawe.[2] Ndi zwa ndeme uri inwi na ṅwana waṋu ni nwe Dzi-ARV ḓuvha na ḓuvha.

U LUMULA MUSI NI NA HIV

Arali na dzhia tsheo ya u litshisa ṅwana ḓamu, mu lumuleni nga zwiṱuku nga zwiṱuku lwa miṅwedzi yo vhalaho. Arali na litshisa ṅwana waṋu ḓamu nga khathihi zwi nga kha ḓi ita uri a kavhiwe nga malwadze.[1]

HU ḒO ITEA MINI ARALI NDA LITSHA U MAMISA?

Arali ni na HIV, na litsha u mamisa, itani vhungoho ha uri ni a pfesesa mafhungo a tshimbidzanaho na zwenezwo nahone ni wane mafhungo nga ha:

Khohakhombo dza u sa mamisa.
U lugiselela na u vhulunga mafhi a luvhanda uri ni fhungudze khohakhombo.
Tshivhalo na zwifhinga zwine na tea u kanzwa ṅwana.
Tshinyalelo dza mafhi a luvhanda.

REFERENCES

[1] PMTCT 2019 Guidelines South Africa - https://sahivsoc.org/Files/PMTCT%20Guideline%20November%20signed%20PRINT%20v7.pdf

[2] WC HIV consolidated guidelines October 2020 - https://www.westerncape.gov.za/assets/departments/health/hiv_guidelines_22012020.pdf

[3] Adult Primary care guidelines 2019 South Africa - https://www.knowledgehub.org.za/elibrary/adult-primary-care-apc-guide-20192020-updated